sosyal bilgiler 4.sınıf

SOSYAL BİLGİLER
1. ÜNİTE: KENDİMİ TANIYORUM
Hepimiz Özeliz 
İnsanları birbirinden ayıran özellikler vardır. Örneğin, boyumuz, kilomuz, saç ve göz rengimiz, ayrıca yapmaktan hoşlandıklarımız ya da olmasını istemediklerimiz gibi bizi birbirimizden ayıran özelliklerimiz vardır. Bunları iki grupta toplayabiliriz.



Fiziksel Özelliklerimiz; bizim nasıl göründüğümüz ile ilgili olan özelliklerimizdir. Yani beş duyu organı tarafından adlandırabileceğimiz özelliklerimizdir. Saç ve göz rengi, boyumuzun uzunluğu ya da kısalığı gibi.
Kişisel Özelliklerimiz; bizlerin “birey” olarak bize özel özelliklerimizdir. Örneğin; herkesin hobileri (hoşlandıkları) ve fobileri (korkuları) farklıdır. Yani ben sporlardan futbolu severken bir başkası basketbolu daha çok sevebilir.
Kısacası bütün insanlar faklıdırlar. Ancak unutmamalıyız ki farklılarımız bizi birbirinden ayırmamalı. Aksine birbirimize ve düşüncelerimize saygı göstererek, hoşgörü ile yaklaşarak mutluluğumuzu paylaşmalıyız. Tıpkı hoşgörünün önderi olan Mevlana’nın dediği gibi “Kim olursan ol yine gel…”
Unutmayalım ki her ne kadar farklılıklarımızda olsa her birimiz özeliz. Yani değerliyiz.
Tarihsel Sıraya Koyma yani Kronoloji
Yaşanan olayların oluş sırasına göre sıralanması ve yazılması işlemine Kronoloji denilir. Kronoloji ile olayların hangisinin önce hangisinin sonra yaşandığını daha kolay biliriz.
Aile Soy Ağacı
Bir kişinin ailesindeki kişileri tanıtmak amacıyla yaptığı çizelge yada ağaç şeklindeki tabloya Aile Soy Ağacı demekteyiz.
Herkesin Bir Kimliği Var
Bütün insanların çeşitli alanlarda kullandıkları kimlikler vardır. Nüfus cüzdanı, sürücü kimliği (ehliyet), öğrenci kimliği, pasaport gibi. Ancak bu kimliklerimizden en önemlisi nüfus cüzdanımız yani TC vatandaşı kimliğimizdir.
Nüfus cüzdanımız kimliklerin içinde en önemlisidir. Çünkü vatandaş olduğumuzu gösterir ve doğar doğmaz bu kimliğe sahip oluruz. Oysa öğrenci kimliğini okul çağında ve okul içinde, sürücü kimliğini (ehliyeti) on sekiz yaşımızdan sonra alırız ve trafikte geçerlidir. Pasaport ise diğer ülkelere gidişlerde bize yardımcı olur.
Ayrıca parmak izi yine bütün insanlarda farklı olan yani sadece insanın kendisine ait olan başka bir kimlik sayılabilir.

2. ÜNİTE
GEÇMİŞİMİ ÖĞRENİYORUM
Aile Tarihimiz
Tarih; insanların geçmişte yaşadıklarını yer, zaman ve belge göstererek anlatan bilim dalıdır. Yani tarih bilimi olayları yer ve zaman göstererek belgelemek zorundadır.
Sözlü Tarih ise geçmişte yaşanan olaylarla ilgili olarak o olayları yaşamış kişilerle yapılan görüşmelere denir. Örneğin; aile büyüklerimiz ile ailemizin ve yaşadığımız yerin tarihi hakkında görüşme yaparak aile tarihimizi öğrenmiş oluruz.
Geçmişten Günümüze Kültür
Milli kültürümüz, geçmişten bu zamana kadar yaşadığımız toplumun içinde bulunan gelenek, örf ve adetlerin bütünüdür. Milli kültürümüz ile birlik ve beraberliğimiz güçlenir. Örneğin; bayramlarda küs olanların barışması, insanların birbirlerini ziyaret etmeleri kültürümüzün en güzel örneklerindendir. Yine büyüklerimize karşı saygılı, küçüklerimize karşı sevgili olmak, düğünlerimiz Milli kültürümüzün birer parçalarıdır.
Birlik ve beraberliğimiz için kültürümüzü bilmeli, sahip çıkmalıyız. Özellikle Mustafa Kemal ****** “Milli kültürümüzü çağdaş uygarlık seviyesinin üzerine çıkaracağız” diyerek kültürün önemini vurgulamıştır.
MİLLİ MÜCADELE VE ******
Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce devletimizin adı Osmanlı Devleti idi. Osmanlı Devleti padişahlıkla yönetiliyordu ve padişahlık bugünkü yönetim gibi seçimle değil babadan oğla geçiyordu. Zamanla zayıflayan Osmanlı Devleti 1914 yılında başlayan ve dört yıl sürecek olan I. Dünya Savaşı’na katılmıştır. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’ndan birlikte savaştığı devletlerle birlikte yenilmişlerdir.
I. Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle savaşı kazanan devletler arasında antlaşmalar imzalanmıştır. Osmanlı Devleti ile savaşı kazanan devletler arasında 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır.
Mondros Ateşkes Antlaşmasının şartları oldukça ağırdı. Bu antlaşmada kazanan devletler kendilerini tehlikede gördükleri yerleri işgal edebileceklerini söylemişlerdi. Buna dayanarak savaşı kazanan devletler topraklarımızı işgal etmeye başladılar.
Yurdumuzun düşmanlar tarafından işgalini kabullenmeyen, halkın gücüne güvenen Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919 yılında halkı işgaller konusunda birleştirmek ve Milli Mücadele’yi başlatmak için Samsun’a ayak basmıştır.
******, Samsun’dan sonra 22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi’ni yayınlayarak işgallerin haksızlığından ve mücadele etmenin gerekliliğinden bahsetmiştir. Daha sonra ise önce 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihlerinde Erzurum Kongresi’ni, daha sonra ise 4 – 11 Eylül 1919 tarihlerinde de Sivas Kongrelerinin toplanmasını sağlamıştır. Sivas Kongresi’nde başında ******’ün bulunduğu Temsil Heyeti kurulmuş, bu heyet 27 Aralık 1919’da Ankara’ya giderek meclis açma çalışmalarına başlamışlardır.
23 Nisan 1920’de ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Ankara’da açılmıştır. Meclisin açılmasından sonra işgalcilerle savaşlar yapılmıştır.
Kurtuluş Savaşı’nda;
• Doğu’da Ermeniler,
• Güney’de Fransızlar
• Batı’da ise Yunanlılarla mücadele edilmiştir.
Not: Doğuda Ermenilerle ve Güneyde Fransızlarla yapılan savaşlar kısa sürerken asıl savaşlar Batı cephesinde Yunanlılara karşı olmuştur. Batı’da Yunanlılarla sırasıyla şu savaşlar yapılmıştır.
1. I. İnönü Savaşı ( 6 – 10 Ocak 1921)
2. II. İnönü Savaşı ( 23 Mart – 1 Nisan 1921)
3. Sakarya Meydan Muharebesi (Savaşı) ( 23 Ağustos – 13 Eylül 1921)
4. Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (26 – 30 Ağustos 1922)
Not: ******’e Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra “Gazi” ve “Mareşal” unvanları meclis tarafından verilmiştir.
Kurtuluş Savaşı’ndan zaferle çıkan TBMM ile işgalci devletler arasında önce Mudanya Ateşkes antlaşması, daha sonra ise 24 Temmuz 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması imzalanarak bağımsızlığımızı kazandık. 29 Ekim 1923 yılında ise Cumhuriyet ilan edilerek yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur.
Kurtuluş Savaşı, Mustafa Kemal ****** önderliğinde başlatılmış, İsmet İnönü, Kazım Karabekir, Fevzi Çakmak, Kazım Orbay, Refet Bele gibi komutanlarda Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasında savaşa yön vermişlerdir. Ayrıca Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında genci, yaşlısı, herkes bir arada mücadele ederek zaferin kazanılmasını sağlamışlardır.

3. ÜNİTE
YAŞADIĞIMIZ YER
Yön Bulma
Yön: Bir yerin başka bir yere göre ne tarafta olduğunu söylemeye denir. Yönleri kendi içerisinde iki grupta toplarız. Bunlar;
1. Ana Yönler: Doğu, Batı, Kuzey ve Güney’dir.
2. Ara Yönler: Kuzeydoğu, Kuzeybatı, Güneydoğu ve Güneybatı’dır.



Yönümüzü belirlemek için öncelikle Güneş’e bakarız. Ancak Güneş’in olmadığı zamanlarda da yönümüzü çeşitli araç ve yöntemlerle de bulabiliriz.
1. Pusula: En etkili yön bulma yöntemidir. Pusulanın renkli ucu bize daima Kuzey’i gösterir.
2. Kutup Yıldızı: Geceleri en parlak yıldız olan Kutup Yıldızı bize daima Kuzey’i gösterir.
3. Ağaçların ve taşların üzerindeki yosunlarda yön bulmamızı sağlar, çünkü daima Kuzey’i gösterir.
4. Karıncalar yuvalarını yaparken daima toprağı Kuzey yönünde yığarlar.
Kroki
Bir yerin kuş bakışı olarak yukardan görünümünün küçültülerek ve ölçeksiz olarak bir kağıt üzerine çizilmesine Kroki denir.

Örnek: Bingöl ili Yaygınçayır – Üsküdar İ.Ö.O. Okul Krokisi
Hava Durumu
Her hangi bir yerin sıcaklık, yağış, rüzgar, nem gibi ve hava olaylarının belirtildiği duruma Hava Durumu denir. Havanın sıcaklığını ölçmek için Termometre kullanılır. Hava tahmini yapan kişilere ise Meteorolog ( Hava Tahmin Uzmanı) denir.
Televizyonlarda her gün hava durumu sunulmaktadır. Ülkemizde hava durumunu inceleyerek bildiren kurum Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’dür.
Hava durumu sunan kişiler, bunun için bazı sembollerden yararlanırlar. Örneğin;

Çevremizdeki Unsurlar
Çevre, bütün canlı varlıkların yaşamlarını sürdürdükleri doğal ortamlardır.
Çevrede kendiliğinden var olan unsurlara Doğal Unsurlar denir. Örneğin; ormanlar, dağlar, nehirler, denizler gibi doğal unsurlar doğada kendiliğinden oluşmuşlardır.
İnsanların ihtiyaçlarını giderebilmek için doğayı yani çevreyi değiştirerek ortaya çıkan unsurlara ise Beşeri (İnsana Ait) Unsurlar denir. Örneğin; doğal bir unsur olan akarsuların üstüne insanlar köprüler yapmışlardır. Yine barajlar yaparak su ihtiyaçlarını gidermek istemişlerdir. Yine insanlar tarafından yapılan yollar, binalar, camiler, okullar, tarlalarda birer beşeri unsurdur.
Ülkemizde bulunan birçok doğal ve beşeri unsur turistleri ülkemize çekmekle beraber güzel bir görüntü oluştururlar. Bu nedenle ister doğal unsur olsun ister beşeri unsur çevremizdeki güzellikleri korumak hepimizin görevi olmalıdır.
Doğal Afetler
İnsanların yaşamlarını olumsuz yönde etkileyen, önlemler alınmadığı takdirde mal ve can kayıplarına neden olan doğa olaylarına Doğal Afet denir. Bazı doğal afetler şunlarıdır:
Sel: Yağan aşırı yağmurlar veya eriyen karlar nedeniyle suyun çevreye zarar vermesidir.
Erozyon: Toprağın su veya rüzgâr nedeniyle sürüklenerek aşınması olayıdır.
Çığ: Dağların dik yamaçlarındaki karların koparak harekete geçmesidir.
Heyelan: Eğimi fazla olan yerlerde özellikle yağışlarla birlikte toprak, taş ve kayaların aşağıya doğru kaymasıdır.
Deprem: Yer kabuğunun hareket etmesi sonucu oluşan sarsıntılara denir.
Tsunami: Depremden sonra denizlerde oluşan büyük dalgalara denir.
Doğal Afetlerin bazılarının ne zaman olunacağı bilinmediği için engellenemezler. Ancak alınacak önlemlerle birlikte zararları, olumsuzlukları en aza indirilebilir. Örneğin, depremin ne zaman olacağını önceden bilemeyiz. Ancak depremden önce ve deprem anında alınacak önlemlerle can ve mal kaybı en aza indirilebilir.




[img][/img]